Nationale Raad van de Orde der Artsen

‘Boete’ bij no-show kan deontologisch

Het is niet in strijd met de medische deontologie dat een arts of een instelling een vergoeding eist van een patiënt die niet komt opdagen voor een chirurgische ingreep of deze laattijdig afzegt. Dat stelt de Nationale Raad van de Orde der Artsen in een recent advies.

Filip Ceulemans

Onlangs kaartte huisarts Nicole Dekker in Artsenkrant de problematiek aan van patiënten die niet komen opdagen op een afspraak of ze laattijdig annuleren. Ook ziekenhuizen worden met dezelfde problematiek geconfronteerd. De Nationale Raad van de Orde der Artsen behandelde op haar vergadering van november de vraag of een arts of een ziekenhuis een financiële tegemoetkoming mag vragen aan een patiënt die niet komt opdagen.

Contractuele clausule

De juridische geldigheid van het vragen van een schadevergoeding valt niet onder bevoegdheid van de Orde. De Nationale Raad beperkt zich tot de opmerking dat een schadevergoeding, naast een geldige overeenkomst en een fout, ofwel het bewijs vereist van de daadwerkelijk geleden schade, ofwel moet vastgelegd zijn in een geldige contractuele clausule waarvan de patiënt nauwkeurig in kennis gesteld is en die hij aanvaard heeft. Een schadebeding moet duidelijk en in begrijpelijke taal zijn opgesteld en moet ook wederkerig en proportioneel zijn.

Dat laatste is niet onbelangrijk. Is immers enkel bepaald dat de patiënt bij een late annulering aanleiding geeft tot schadevergoeding zonder te voorzien in wederkerigheid als het ziekenhuis of de arts in gebreke blijven, dan is ze nietig. Hetzelfde geldt als de voorziene schadevergoeding duidelijk de omvang van de potentiële schade overschrijdt.

Sensibilisering

De patiënt heeft het recht om af te zien van zorg, maar het ontslaat hem niet van een eventuele schadevergoeding. De beoordeling van de laattijdigheid is een feitelijke kwestie. De annuleringstermijn die vastgelegd is in een schadevergoedingsclausule in geval van niet-verschijnen voor een medische ingreep moet het recht van de patiënt om af te zien van zorg eerbiedigen en overeenkomen met het moment waarop de annulering schade veroorzaakt. Is er sprake van overmacht dan kan er geen schadevergoeding worden geëist.

Op deontologisch vlak vindt de Nationale Raad dat de problematiek van het niet verschijnen van een patiënt voor een medisch gerechtvaardigde chirurgische ingreep, waarvan de noodzaak en de voordelen hem uitgelegd werden en waarmee hij na bedenktijd vrijwillig ingestemd heeft, breder benaderd moet worden dan alleen vanuit financieel oogpunt.

De Orde vindt het ten slotte belangrijk dat er een sensibilisering van de patiënten komt waarin hen duidelijk wordt gemaakt dat het belangrijk is gemaakte afspraken na te komen. Ze moeten worden gewezen op de nefaste gevolgen van een laattijdige annulering voor de organisatie van de zorg.