Wetsontwerp van Maggie De Block weer opgediept

Vandenbroucke wil Orde der Artsen hervormen

In lijn met het regeerakkoord heeft de minister van Volksgezondheid, Frank Vandenbroucke, een wetsontwerp voorbereid dat gericht is op de hervorming van de Orde der Artsen. Het openbaar maken van vergaderingen, het centraliseren van tuchtprocedures en de verjonging staan ​​op de agenda. In een gesprek met Artsenkrant/Le journal du Médecin wijzen artsen van de Provinciale Raad Brussel-Waals-Brabant echter op enkele grote tegenstrijdigheden.

De begroting voor de gezondheidszorg en het nieuw akkoord artsen-ziekenfondsen dreigen andere hervormingen aan het zicht te onttrekken. De minister rust niet. Hij maakt werk van wat in het regeerakkoord staat: "Bestaande deontologische Ordes voor zorgverleners worden gemoderniseerd. De problemen (gebrek aan transparantie, de zwakke positie van de patiënt) worden daarbij grondig aangepakt."

De Orde der Artsen, de belangrijkste betrokken instantie, werd geïnformeerd via een uitnodiging voor overleg. Het lijkt erop dat Frank Vandenbroucke een document uit 2016 heeft opgegraven waarmee de toenmalige minister Maggie De Block beoogde de Orde te hervormen, dat uiteindelijk niet werd gerealiseerd.

"We waren enigszins verbaasd dat iets dat bijna tien jaar oud is, weer opduikt, ook al toont de technische aard van de tekst aan dat er al uitgebreid over is nagedacht", aldus dr. Frédéric Collart, voorzitter van de Provinciale Raad Brussel-Waals-Brabant van de Orde der Artsen. "Maar anderzijds veranderen dingen, evolueert de context, en lijken enkele updates nuttig."

Bij het begin van ons gesprek wordt een belangrijke context geschetst: dr. Collart en zijn twee collega's die aan het woord komen, doen dat in eigen naam, binnen het kader van een algemene reflectie over het onderwerp, uitgevoerd door een werkgroep binnen hun provinciale raad.

Collart benadrukt ook dat een hervorming van de Orde van Artsen voor hen absoluut noodzakelijk lijkt. "De Orde van Artsen blijft grotendeels een black box, een stille entiteit: ze verschijnt zelden in de openbaarheid en er is weinig over bekend. En we moeten kunnen antwoorden op de verwijten van 'vriendjespolitiek', van 'artsen die elkaar controleren'."

Anderzijds roepen verschillende belangrijke wijzigingen vragen op. De tekst voorziet onder meer in openbare hoorzittingen (met de mogelijkheid van besloten zittingen) om de werking te democratiseren. De structuur zelf wordt aangepast: het vooronderzoek (waar de beslissing tot vervolging wordt genomen) zou op provinciaal niveau blijven, terwijl de tuchtzitting (waar de zaak ten gronde wordt beoordeeld) zou overgaan naar een nieuw regionaal niveau (Franstalig of Nederlandstalig). Om de Orde der Artsen te verjongen, is Vandenbroucke van plan om jonge artsen met slechts drie jaar ervaring toe te laten.

AK/JDM: Bent u positief over deze "betere rol" voor de klager in tuchtprocedures?

Dr. Frédéric Collart (gepensioneerd nefroloog van het Universitair Ziekenhuis Brugmann en voorzitter van de Provinciale Raad Brussel-Waals-Brabant): Conceptueel is het betrekken van de klager bij de procedure zeer nuttig en het ons dichter bij andere rechtsniveaus brengen waar de klager duidelijk betrokken is. Maar wij zien het meteen als iets uiterst delicaats. Gezien de sociale media, moeten we anticiperen op het risico van een media-lynchpartij als een klager verneemt dat een arts wordt veroordeeld.

Wat zijn de belangrijkste tegenstrijdigheden die u in deze tekst ziet?

Dr. Frédéric Collart: De kern van het probleem ligt volgens ons in de procedure zelf. Momenteel onderzoekt het bureau, wanneer er een klacht wordt ingediend, of verdere actie gerechtvaardigd is. Zo ja, dan stellen we een onderzoekscommissie in die de zaak beoordeelt en rapporteert aan de Raad om te bepalen of de arts voor een tuchtraad moet worden gedagvaard.

Het is vervolgens het tuchtcollege dat de voorgelegde feiten daadwerkelijk beoordeelt. Dit alles vindt plaats binnen dezelfde raad, en dus binnen dezelfde provincie. Vandaar een mogelijke kritiek: het onderzoek moet strikt gescheiden zijn van de tuchtprocedure. Omdat sommige leden echter in verschillende fasen van de procedure betrokken kunnen zijn, is de procedure niet perfect.

De voorgestelde hervorming biedt een andere visie: het onderzoek zou op provinciaal niveau blijven, terwijl de tuchtrechtelijke beoordeling zou gebeuren binnen een regionaal orgaan, één Nederlandstalig en één Franstalig.

Dr. Frédéric Collart: Dat lijkt ons problematisch. Wij zeggen niet "vroeger was alles beter", maar wel dat het huidige rechtssysteem relatief goed functioneert - getuige het lage aantal beroepen tegen onze vonnissen. Het provinciale niveau laat ook toe om de aanpak van problemen aan te passen aan de lokale realiteit. We zijn ervan overtuigd dat Luxemburg niet Brussel is, en dat de manier waarop problemen zich daar voordoen niet precies hetzelfde is.

"Het provinciale niveau laat ook toe om de aanpak van problemen aan te passen aan de lokale realiteit."
- Dr. Frédéric Collart

Wij vrezen dat dit regionale niveau, in naam van de standaardisatie van de probleembehandeling, een conceptuele fout is: standaardisatie lijkt ons niet per se wenselijk. Een dergelijk orgaan zou een enorme werklast hebben; het zou waarschijnlijk professionalisering van personeel vereisen, met, in eerste instantie, waarschijnlijk een grotere rol voor rechters dan voor artsen in de procedure. Dit dreigt te veel op traditionele rechtbanken te lijken, terwijl voor de geneeskunde het concept van peer review de juiste aanpak blijft.

Uiteindelijk zijn we van mening dat het huidige systeem behoorlijk goed werkt: er is peer review, rechterlijk toezicht en de mogelijkheid tot beroep. We ondervinden echter problemen met de beschikbaarheid van rechters. De procedures slepen daardoor lang aan, wat het imago van de procedure zelf ernstig schaadt.

Vandenbroucke wil ook dat de "peers" waar u het over heeft, verjongen?

Dr. Zohra Fellah (huisarts in Anderlecht): Het ontwerp stelt voor om jonge artsen met slechts drie jaar ervaring in de commissie te laten zetelen. Het is onmogelijk om onder die omstandigheden de nodige ervaring te hebben om een ​​oordeel te vellen. Neem een ​​72-jarige arts die de beroepsethiek heeft overtreden: hoe kun je met slechts drie jaar praktijkervaring een collega met zoveel ervaring beoordelen? Ik denk dat je minstens zeven of acht jaar praktijkervaring nodig hebt, en ik zou zelfs zeggen tien.

Dr. Frédéric Collart: Concreet heeft Vandenbroucke de Nationale Raad uitgenodigd om deel te nemen aan de evaluatievergaderingen van het ontwerp van 2016 om er commentaar op te leveren en het aan te passen. Maar hoe ver kunnen we gaan met die aanpassing? Punten en komma's aanpassen is één ding. Maar ik denk dat alle provinciale raden dezelfde kritiek hebben geuit op het voorstel om artsen met slechts drie jaar ervaring te laten dienen: dat lijkt ons onvoldoende. Er wordt voorgesteld om hetzelfde criterium te hanteren als bij de benoeming van stagemeesters, namelijk minimaal tien jaar ervaring.

Dr. Zohra Fellah: We worden soms afgeschilderd als "chagrijnige oude mannen" met stokken. Dat is helemaal niet waar, en ik ben daar het bewijs van: ik ben niet zo oud, ik heb geen grijs haar (lacht). Er zijn steeds meer vrouwen, wat een ander perspectief biedt; de feminisering van de raden zet door. Dit zijn mensen die zich hebben aangemeld, gekozen door hun collega's: gemotiveerde artsen die hun werk ter harte nemen.

We doen ons werk met passie; het is niet altijd gemakkelijk, maar we doen het. Onze voorzitter organiseerde zelfs "marathonzaterdagen" – van 9.00 uur 's ochtends tot de finish – om de achterstand in te halen; we hebben er al vier gehad, en dat heeft ons in staat gesteld om veel zaken op te pakken. Er is dus een verlangen om dingen goed te doen, om correct en vriendelijk te werken, met respect voor het kader: we kunnen niet toestaan ​​dat een arts onder invloed van verdovende middelen zijn werk doet, of doet wat hij wil, of de reputatie van ons beroep bezoedelt.

"Toen ik jong was, waren artsen, notarissen en advocaten gerespecteerde figuren. Tegenwoordig wordt het aanzien van deze beroepen afgebroken, terwijl we hun reputatie juist moeten behouden."
- Dre Zohra Fellah

Toen ik jong was, waren artsen, notarissen en advocaten zeer gerespecteerde figuren. Tegenwoordig neemt het aanzien van deze beroepen af. We mogen niet beoordeeld worden als een drugsverslaafde of iemand die de handtas van een vrouw heeft gestolen. We moeten de reputatie van ons beroep hoog houden.

En als er een vertegenwoordiger, een voorzitter op niveau van de Raad moet zijn, dan moet dat een arts zijn: bij de Orde van Advocaten is dat de voorzitter van de Orde van Advocaten; bij de Apothekersvereniging een apotheker; onder journalisten een journalist; onder tandartsen een tandarts; onder fysiotherapeuten een fysiotherapeut. Niet zomaar iemand kan een beroepsorganisatie leiden – maar dat is slechts mijn mening.

Mengt minister Vandenbroucke zich ver in de medische ethiek?

Dr. Pierre Hoffreumon (anesthesist en intensivecarearts in de kliniek St-Pierre in Ottignies): Medische ethiek is gebaseerd op de kennis en expertise van de arts, in het licht van de huidige gevalideerde wetenschappelijke kennis. Die kennis evolueert in de loop van de tijd, en daarom steunen wij verbeteringen in deze wet.

Bij zo'n ingrijpende herziening vrezen we echter politieke controle – of op zijn minst politieke betrokkenheid – via een zekere mate van 'ambtenarenstatus' voor de leden van deze raden. Rechters worden al door de minister benoemd. Als we van artsen nu ook ambtenaren maken, dreigen we de specifieke aard van deze tuchtrechtspraak te ondermijnen, die niets te maken heeft met burgerlijk of strafrecht en daar duidelijk van moet worden gescheiden.

Is deze hervorming ingegeven door kostenbesparing?

Dr. Zohra Fella: Nee! De artsen die in de Raad zitten, ontvangen geen salaris. Sommige mensen denken dat wij in de tuchtraad zitten en sancties opleggen omdat we daarvoor betaald worden. Het gaat om presentiegelden, die belast worden, en ik kan u verzekeren dat ze niet te vergelijken zijn met die van ministers. Vandenbroucke wil geld besparen, maar als dit hervormingsproject wordt aangenomen, denk ik dat het hem meer zal kosten.

Dr. Frédéric Collart: De Orde der Artsen kost de staat niets, absoluut niets, aangezien onze enige financiering afkomstig is van lidgelden. Het administratief personeel, de verwarming van onze gebouwen, enzovoort: alles wordt betaald door lidgelden.

"De Orde der Artsen kost de staat niets"
- Dr Fréderic Collart

Dr. Pierre Hoffreumon: En dat is een garantie voor autonomie! De oorspronkelijke wet uit 1967 begreep dit goed: ze richtte de "Orde van Geneesheren" op en daarbinnen drie organen: de Nationale Raad, de provinciale raden en de Raad van Beroep, drie volledig afzonderlijke organen. De wet beschrijft ze heel precies en creëert geen hiërarchische verhouding tussen hen, wat wederom een ​​garantie is voor onafhankelijkheid en autonomie. Misschien is dat wel de belangrijkste boodschap achter onze huidige vragen.

De hervormingstekst stelt dat de vergaderingen openbaar moeten zijn. Wat vindt u daarvan?

Dr. Frédéric Collart: Dat is vandaag niet het geval op provinciaal niveau: ons werk gebeurt intern. De Raad van Beroep daarentegen is een open structuur, maar we krijgen weinig verzoeken om deel te nemen aan de zittingen. Ik zie geen fundamenteel bezwaar tegen de aanwezigheid van het publiek, wie dat ook mag zijn, mits we natuurlijk kunnen terugvallen op besloten zittingen wanneer het nodig is om bijvoorbeeld gegevens te bespreken die onder het medisch beroepsgeheim vallen, enz.

We zullen dus de juiste manier moeten vinden om ons "open te stellen" voor het publiek en voor klagers, met het eerder genoemde probleem van het risico op publieke tegenreacties.

We begrijpen dat u het idee van hervorming volledig accepteert, maar dat u de methode niet waardeert. Welke weg stelt u dan voor om de Orde te hervormen?

Dr. Pierre Hoffreumon: De hervorming zou zich kunnen richten op het optimaliseren van de Orde. Zouden we niet kunnen overwegen om middelen per inwoner toe te wijzen aan de verschillende provinciale raden, in plaats van een oppervlakkige commissie op te richten die toezicht houdt op de hele regio? Voldoende financiering is essentieel.

Denk bijvoorbeeld aan de verhouding in het aantal artsen in de provinciale raad Brussel-Waals-Brabant en de provinciale raad van Luxemburg: tien tegen één. De organisatie van de provinciale raden, zoals wettelijk vastgelegd, is echter voor alle provincies gelijk. Door de middelen te optimaliseren, zouden we al aanzienlijke besparingen kunnen realiseren.

Er zijn ook veranderingen in de tuchtmaatregelen: de strafopschorting wordt ingevoerd, evenals het schrappen van een straf en een rehabilitatie. Wat is uw mening hierover?

Dr. Frédéric Collart: Het is natuurlijk helemaal positief. We kunnen een klein vergrijp niet levenslang in het dossier bewaren, zelfs niet als het tot een sanctie heeft geleid – zelfs niet een schorsing van een week; het slaat nergens op. De invoering van een schrappings- of herstelprocedure, hoe we die ook noemen, lijkt ons daarom relevant. En laten we niet vergeten dat er daarnaast ook ernstige overtredingen zijn die uiteraard geregistreerd en nauwkeurig gedocumenteerd in het dossier moeten blijven.

Dr. Pierre Hoffreumon: Wanneer in de toelichting bij het hervormingsproject staat dat sancties gestandaardiseerd moeten worden, denk ik dat de Beroepscommissie onder andere daarvoor bestaat: het standaardiseren van sancties in de verschillende provincieraden. Je gaat het wiel opnieuw uitvinden als je zegt: "We gaan een interprovinciaal orgaan oprichten om sancties voor iedereen te standaardiseren."