Het RSV-seizoen nadert: welke volwassenen moeten als eerste worden gevaccineerd?

VACCINATIE Het respiratoir syncytieel virus begint bekend te worden bij het grote publiek, grotendeels dankzij de bescherming die een monoklonaal antilichaam kan bieden. Maar we weten ook dat RSV op elke leeftijd kan voorkomen. De Hoge Gezondheidsraad publiceerde enkele maanden geleden een rapport met aanbevelingen voor de vaccinatie van (oudere) volwassenen.

Hoewel RSV doorgaans wordt overgedragen door direct contact (druppeltjes door hoesten of niezen), kan de overdracht ook plaatsvinden door een besmet oppervlak aan te raken en vervolgens met ongewassen handen naar het gezicht te gaan.

Het is ook belangrijk te onthouden dat een infectie met RSV geen langdurige immuniteit biedt en dat herinfecties ernstig kunnen zijn bij kwetsbare personen, zoals ouderen, diabetici of mensen met een verzwakt immuunsysteem. Het virus kan onder meer leiden tot verergering van COPD, longontsteking, ademhalings- en/of hartfalen en zelfs tot de dood.

Drie risicogroepen 

Er zijn momenteel twee vaccins tegen RSV op de Belgische markt verkrijgbaar en de HGR heeft in een nieuw advies dat enkele maanden geleden werd gepubliceerd⁽¹⁾ vaccinatie aanbevolen voor drie risicogroepen (zie kader). Voorheen adviseerde het alleen vaccinatie op individuele basis.

Voor het opstellen van het nieuwe advies baseerde de HGR zich op gerandomiseerde fase 3-studies bij volwassenen van minstens 60 jaar oud in een ambulante setting en op een observationele studie van de Amerikaanse Centers for Disease Control bij ziekenhuispatiënten. ^(2-3)

Deze studie was een casusgecontroleerde trial van gedocumenteerde RSV-infecties (positieve test) versus een negatief geteste controlegroep. Het onderzoek liep bij personen van ≥ 60 jaar met een RSV-achtige luchtweginfectie tijdens het RSV-seizoen van oktober 2023 tot maart 2024. Er werd één dosis van het vaccin toegediend. De evaluatiecriteria hadden betrekking op ziekenhuisopname en zeer ernstige/kritieke ziekte (opname op de intensive care en/of overlijden in het ziekenhuis) als gevolg van RSV en op opname op de spoedeisende hulp als gevolg van RSV, ten minste 14 dagen na vaccinatie.

De omvang van de onderzochte populaties was aanzienlijk:
• Voor het criterium ziekenhuisopname: ongeveer 28.000 immuuncompetente patiënten (6% positief getest op RSV) en ongeveer 8.400 immuundeficiënte patiënten (4% positief getest).
• Voor het criterium kritieke ziekte: ongeveer 27.000 immuuncompetente patiënten (7,4% positief getest).
• Voor het criterium opname op spoed: ongeveer 36.000 immuuncompetente patiënten (ongeveer 1% positief getest).

Hoge beschermingsgraad

De belangrijkste resultaten van de CDC tonen een beschermingsgraad tegen ziekenhuisopname als gevolg van RSV van 80% (95% BI: 71 tot 85) bij immuuncompetente personen en 73% (95% BI: 48 tot 85) bij immuungecompromitteerde personen. Wat betreft ernstige aandoeningen als gevolg van RSV bedroeg het percentage respectievelijk 81% (95% BI: 52 tot 92) bij immuuncompetente personen. Het beschermingspercentage tegen opname op de spoed als gevolg van RSV bedroeg 77% (95% BI: 70 tot 83) in deze groep personen.

Bovendien leek de bescherming niet te variëren naargelang de leeftijdsgroep (60-74 jaar of ≥ 75 jaar). Ze leek wel af te nemen na verloop van tijd, van ongeveer 90% tussen 14 en 59 dagen na de vaccinatie tot 73% daarna, maar de statistische analyse liet geen definitieve conclusies toe op dit punt.

Een enkele intramusculaire dosis

Voor de HGR rechtvaardigen de morbiditeit en mortaliteit in verband met RSV bij risicopersonen, het huidige gebrek aan een doeltreffende antivirale behandeling en de gegevens uit het CDC-onderzoek de nieuwe aanbevelingen. De HGR geeft aan dat één enkele dosis van het vaccin (intramusculair toegediend, bij voorkeur in de deltaspier) gedurende ten minste twee seizoenen bescherming biedt tegen RSV en dat een herhalingsvaccinatie op dit moment dan ook niet wordt aanbevolen.

In principe verdienen de maanden september en oktober de voorkeur voor deze vaccinatie, om maximale bescherming te bieden gezien het seizoensgebonden karakter van RSV-epidemieën, maar de vaccinatie kan natuurlijk op elk ander moment van het jaar worden toegediend.

Groepen waarvoor de HGR vaccinatie aanbeveelt
1. Personen van 60 jaar of ouder die ten minste één risicofactor hebben die een ernstige ziekte door RSV kan bevorderen:
• immuundeficiëntie (kanker of maligne hematopathie, gebruik van immunosuppressiva, orgaantransplantatie, allogene transplantatie van hematopoëtische stamcellen);
• chronisch nierfalen;
• BMI ≥ 40;
• chronische aandoeningen van de luchtwegen (COPD, astma, bronchiëctasieën, interstitiële longaandoeningen, chronische ademhalingsinsufficiëntie);
• roken;
• chronisch hartfalen, coronaire hartziekte;
• diabetes;
• beroerte.
2. Alle personen van 75 jaar en ouder, en in het bijzonder wanneer ze kwetsbaar zijn (frail/pre-frail).
3. Bewoners van rusthuizen en verzorgingstehuizen.

Referenties :
1. https://www.hgr-css.be/nl/advies/9837/vaccinatie-tegen-rsv-volwassenen-herziening-2024
2. Payne AB, Watts JA, Mitchell PK et al. Lancet 2024;404:1547-59.
3. Branche A.R. Comment. Lancet 2024;404:1498-1500.