Al uw vragen over wet- en regelgeving beantwoord

BOEK Is een patiëntenstop wel wettelijk? Wat moet u doen als een patiënt geen Nederlands spreekt? Wat als u vergat een verstrekking aan te rekenen aan het ziekenfonds? Het antwoord op deze en honderden andere vragen vindt u in een nieuw boek.

Laat u niet misleiden door de titel: De zorgpocket is een fors en lijvig boek (512 pagina’s). Het maakt artsen en andere zorgverleners wegwijs in het labyrint van wetgeving en regeltjes in de zorgsector.

“Wij krijgen van cliënten vaak dezelfde vragen”, zegt coauteur Jellina Buelens van advocatenkantoor Arcas Law. “Daaruit is het idee gegroeid om een praktisch naslagwerk voor zorgverleners te maken. Er bestaan al veel publicaties over gezondheidsrecht en medisch recht, maar die zijn meestal voor juristen geschreven. Wij vertrekken van concrete vragen uit de praktijk, en proberen die zo beknopt en eenvoudig mogelijk te beantwoorden. Ik hoop dat dat gelukt is, want we blijven wel juristen natuurlijk (lacht).”

Praktische aanpak

“Het doel van het boek is een arts of andere zorgverlener te helpen om zijn praktijk juridisch correcter te organiseren”, zegt Jellina Buelens. “De meeste artsen weten wel dat er zoiets als de GDPR bestaat en dat een patiënt informed consent moet geven voor een behandeling, maar zijn niet altijd op de hoogte van wat dat concreet betekent. Als je het hoofdstuk over GDPR in het boek naleest, kan je meteen nagaan of jouw praktijk in orde is met de verplichtingen, en wat je eventueel anders moet gaan doen.”

“In de opleiding geneeskunde is er wel een vak medisch recht, maar daarin kan je onmogelijk alle thema’s behandelen”, verduidelijkt coauteur Liesbeth Lafaut. “En heel praktische zaken, zoals de regels om iets aan te rekenen aan het RIZIV, komen daar niet aan bod. Artsen leren dat al doende, en doen het daardoor soms fout. Als het RIZIV dan een onderzoek opent, zijn ze vaak in shock, omdat zij dachten dat ze alles volgens het boekje deden. Bij een onderzoek kan het RIZIV tot drie jaar teruggaan – een betwisting kan dus over zeer hoge bedragen gaan.”

Misvattingen

De vragen zijn gegroepeerd in elf thematische hoofdstukken. “Ik neem aan dat niemand het hele boek van A tot Z gaat lezen”, zegt Jellina Buelens. “Al weet je natuurlijk nooit. Het is echt bedoeld om concrete onderwerpen op te zoeken. Bijvoorbeeld, je ziet een gezin op consultatie. De moeder en de vader zijn het niet eens over een bepaalde behandeling voor een minderjarig kind. Wat moet je dan doen als zorgverlener? Of wat als het minderjarig kind met een zekere maturiteit – pakweg vanaf 13 of 14 jaar – zelf een behandeling weigert, of niet wil dat je de ouders inlicht over een diagnose?”

“Er bestaan ook heel wat misvattingen over het delen van patiëntengegevens”, zegt Liesbeth Lafaut. “Artsen gaan er soms ten onrechte van uit dat ze met collega’s gegevens onbeperkt kunnen delen of bespreken. Maar het is niet omdat iemand anders ook arts is dat die zomaar een patiëntendossier mag inkijken als er geen therapeutische relatie met die patiënt bestaat."

"Ook als een collega tijdelijk jouw patiënten opvolgt, is het niet zo dat je het volledige patiëntendossier mag doorgeven. In principe is de inzage beperkt tot informatie die noodzakelijk is om de opvolging te verzekeren. Het is niet omdat het makkelijk is om gegevens digitaal te delen, dat het ook wettelijk toegelaten is."

'Het is niet omdat het makkelijk is om gegevens digitaal te delen, dat het ook wettelijk toegelaten is'

“Heel actueel is ook de vraag of een patiëntenstop al dan niet wettelijk is”, vult Jellina Buelens aan. “Dat staat niet in zoveel bewoordingen in een wet. Maar in de wetgeving zijn er wel goede argumenten te vinden om een patiëntenstop te verantwoorden – al zijn er verplichtingen waaraan je gebonden blijft.”

Beter dan ChatGPT

“Je kan al die vragen op internet opzoeken of aan ChatGPT vragen, maar de kans bestaat dat het antwoord niet altijd helemaal correct is, of niet genuanceerd genoeg. Wij hopen met dit boek toch iets meer zekerheid te bieden”, zegt Liesbeth Lafaut.

“We hebben er zelf ook veel uit geleerd, want juristen zijn gewend om lange teksten te schrijven met veel nuances en referenties, en alle mogelijke relevante rechtspraak in geuren en kleuren uit te leggen. Iets kort en bondig in vraag-en-antwoordformaat formuleren was voor ons ook geen gemakkelijke taak.”

Aangezien de wetgeving continu verandert, zal er over enkele jaren wellicht een update nodig zijn? “We zullen het inderdaad ooit moeten actualiseren”, zegt Liesbeth Lafaut. “Dus ook een oproep aan alle artsen: als u vindt dat er een onderwerp ontbreekt, laat het ons weten voor de volgende editie.”

>> Jellina Buelens, Liesbeth Lafaut e.a.: De zorgpocket. De juridische do's en don'ts voor elke zorgprofessional. Pelckmans, 2025