Slechts 1,8% van gezondheidsuitgaven naar preventie

OESO Health at a Glance: preventie blijft zwakke plek in België

België behoort tot de beter presterende landen binnen de OESO als het gaat om gezondheid en gezondheidszorg. Toch blijven er enkele aandachtspunten, vooral op het vlak van preventie en rationeel geneesmiddelengebruik.

Dat blijkt uit het op 13 november verschenen rapport Health at a Glance 2025 van de OESO. Ons land scoort beter dan het OESO-gemiddelde op acht van de tien belangrijkste indicatoren over gezondheid, risicofactoren en toegang tot zorg.

Goede gezondheidsindicatoren

De levensverwachting in België bedraagt 82,5 jaar, wat 1,4 jaar hoger ligt dan het OESO-gemiddelde. Zowel de vermijdbare sterfte als de behandelbare sterfte zijn iets lager dan gemiddeld.

Tegenover deze gunstige cijfers staat wel dat het zelfdodingscijfer in België hoger ligt dan het OESO-gemiddelde: 14 overlijdens per 100.000 inwoners tegenover 11 in de OESO. Ook het percentage mensen dat zijn gezondheid als slecht ervaart (8,3%) is iets hoger dan gemiddeld.

Toegang en kwaliteit

België investeert fors in gezondheid: 11% van het bruto binnenlands product gaat naar gezondheidszorg, tegenover 9,3% gemiddeld in de OESO. Per inwoner gerekend ligt de uitgave met 7.750 dollar (PPP) beduidend hoger dan het gemiddelde van 5.967 dollar.

Die ruime middelen vertalen zich in een sterke personeelsbezetting, met 11,5 verpleegkundigen per 1.000 inwoners (OESO-gemiddelde: 9,2) en 3,4 artsen per 1.000 inwoners (iets minder dan het gemiddelde van 3,9). Er zijn ook meer ziekenhuisbedden (5,4 per 1.000 inwoners tegenover 4,2 gemiddeld) en meer apothekers (128 per 100.000 inwoners tegenover 86 gemiddeld).

De Belgische gezondheidszorg is ook zeer toegankelijk. 98% van de bevolking is verzekerd in de verplichte ziekteverzekering, en amper 1,3% geeft aan een medische zorg te hebben gemist die men nodig had. Het persoonlijk aandeel in gezondheidszorguitgaven bedraagt 26%, net iets meer dan het OESO-gemiddelde (25%).

Ook de tevredenheid over de kwaliteit van zorg is uitzonderlijk hoog: 86% van de Belgen is tevreden, tegenover slechts 64% in de OESO als geheel.

Zo goed als België is in het genezen van zieke mensen, zo slecht is het in voorkomen dat mensen ziek worden

Lage investeringen in preventie

Zo goed als België is in het genezen van zieke mensen, zo slecht is het in voorkomen dat mensen ziek worden. Het besteedt slechts 1,8% van de gezondheidsuitgaven aan preventie, terwijl dat in alle OESO-landen gemiddeld 3,4% is. In het best presterende land, Canada, gaat zelfs 6,9% van het budget naar preventie.

Het rapport waarschuwt dat de positie van preventie en volksgezondheid in de totale zorgbegrotingen niet veel is veranderd na de covid-19-pandemie. Dit kan erop wijzen dat zorgstelsels nog steeds even kwetsbaar zijn voor een grote gezondheidscrisis.

Verbeterpunten

Tegelijk blijken uit het rapport ook concrete verbeterpunten. Belgische artsen schrijven vaker antibiotica voor dan hun OESO-collega’s (19 dagelijkse doses per 1.000 inwoners tegenover 16 gemiddeld), en het aantal vermijdbare ziekenhuisopnames ligt hoger (529 tegenover 473 per 100.000 inwoners).

En al telt België minder CT-, PET- en MRI-scanners dan gemiddeld (40 per miljoen inwoners), deze worden wel intensief gebruikt: in ons land gebeuren jaarlijks 357 onderzoeken per 1.000 inwoners, tegenover het OESO-gemiddelde van 277.

Ook de sterfte binnen 30 dagen na een hartinfarct (7%) of beroerte (8%) is iets hoger dan het OESO-gemiddelde.

Het OESO-rapport in een notendop

• De gemiddelde levensverwachting blijft stijgen, maar is in 13 OESO-landen nog niet hersteld tot niveau van voor de covid-19-pandemie.
• Aandoeningen van het hart- en vaatstelsel en kanker zijn samen verantwoordelijk voor bijna de helft van alle overlijdens.
• Bij mannen zijn externe oorzaken zoals zelfdoding, ongevallen en geweld de belangrijkste reden voor verloren levensjaren, terwijl dit bij vrouwen vooral kanker is.
• Vrouwen leven doorgaans langer dan mannen, maar brengen meer jaren door met een mindere gezondheid: vanaf 60 jaar leven vrouwen gemiddeld 6,3 jaar in slechte gezondheid, mannen 5 jaar.
• Chronische aandoeningen zijn alomtegenwoordig bij patiënten ouder dan 45 jaar: 82% rapporteert minstens één chronische ziekte en 52% twee of meer.
• De mentale gezondheid blijft een probleem, vooral bij jongeren: meer dan de helft van de 15-jarigen ervaart regelmatig gezondheidsklachten zoals zich neerslachtig voelen, frequente hoofdpijn of duizeligheid; dit aandeel is gestegen sinds 2014.
• Gemiddeld spendeerden OESO-landen 9,3% van hun bbp aan gezondheid in 2024, wat meer is dan voor de pandemie.
• Landen met hogere uitgaven hebben meestal betere outcomes, maar niet altijd. Acht landen geven minder uit dan gemiddeld, maar hebben niettemin een lagere vermijdbare sterfte.
• Het aandeel van het zorgpersoneel in de totale tewerkstelling stijgt, met nu al één op negen banen in de gezondheids- of sociale sector.
• De kwaliteitsindicatoren verbeteren voorzichtig. Zo zijn overlevingskansen na een hartaanval of beroerte gestegen de laatste tien jaar, en worden minder patiënten onnodig in het ziekenhuis opgenomen dankzij goede eerstelijnszorg.
• De meeste patiënten met chronische aandoeningen zijn tevreden over hun zorg, en het vertrouwen in zorgverleners is groot.
• Toegankelijkheid blijft een uitdaging, met lange wachttijden en sociaal-economische verschillen in toegang tot zorg.
• Preventie en het aanpakken van risicofactoren zijn cruciaal voor een duurzame gezondheidszorg. Obesitas blijft toenemen; 27% van de volwassenen meldt maandelijks alcoholmisbruik en 15% van de volwassenen rookt nog.
• Ook jongeren kampen met risicogedrag: zowel alcoholgebruik, roken als vapen zijn wijdverspreid.
• Het aandeel van het zorgbudget dat besteed wordt aan preventie en eerstelijnszorg blijft nagenoeg status quo, ondanks het bewezen effect van preventie en goede eerstelijnszorg.
• Innovatie, inclusief digitale zorg en teleconsultaties (13% van de raadplegingen in 2023), biedt perspectief op verdere verbetering en efficiëntie.

>> Raadpleeg hier het landrapport voor België.
>> Raadpleeg hier het volledige rapport.