Frank Vandenbroucke haalt uit naar het FAGG

Spermadonorschandaal krijgt een staartje

De onmiddellijke aanstelling van een crisismanager die een structureel herstelplan moet uitvoeren, nieuwe inspecties en een grondige hervorming van het toezicht. Met deze maatregelen reageert minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) op het schandaal met de Deense spermadonor.

Filip Ceulemans

In de kamercommissie Volksgezondheid, die dinsdag samenkwam, lichtte minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Frank Vandenbroucke toe welke maatregelen hij neemt om een herhaling van het spermadonorschandaal van afgelopen zomer te vermijden. Wat er gebeurde met de Deense spermadonor, was volgens de minister niet zomaar een incident. “Het was een symptoom van een systeem dat jarenlang onvoldoende werd gecontroleerd.”

Harde waarheid

Hoewel sinds 2007 als regel geldt dat een donor maximaal zes gezinnen mag helpen, werd die regel niet gehandhaafd en dus ook overtreden. Momenteel heeft de overheid nog steeds geen volledig zicht op het aantal overtredingen, het zijn er wel minimaal 29 geweest. “De wet bestond, maar het controlesysteem niet. En daardoor kon de wet niet worden gehandhaafd. Dat is de harde waarheid, en het is belangrijk om die onder ogen te zien”, was Vandenbroucke scherp.

De oprichting van Fertidata in 2024 moet een oplossing bieden voor het probleem, hoewel de minister grif toegeeft dat het systeem nog niet perfect is. Hij noemt het wel een goed instrument voor registratie en opvolging van nieuwe donoren. Vandenbroucke vindt het nu vooral essentieel om het vertrouwen te herstellen. Dat zal niet eenvoudig zijn na lezing van het inspectieverslag van het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG). “Ik vond het persoonlijk ook confronterend om de verslagen te lezen.” Uit het inspectieverslag komen zowel vergissingen als systeemfouten naar voor.

Interne audit

In opdracht van Vandenbroucke voerde de Federale Interne Auditdienst (FIA) een onderzoek naar de werking van het FAGG in het domein van de spermadonatie. “De audit die vandaag wordt vrijgegeven, is genuanceerd maar, als je echt een degelijke opvolging wenst, ook bijzonder kritisch”, stelt de minister vast. “De audit legt ernstige tekortkomingen bloot in de organisatie van het FAGG. Ik kan als minister alleen maar vaststellen dat het FAGG zijn controlerol onvoldoende heeft opgenomen. Mijn vertrouwen in het FAGG is tijdens de afgelopen maanden ernstig geschaad.”

Om het vertrouwen in het FAGG te herstellen, beslist Vandenbroucke om alle inspectieverslagen – behalve diegene die deel uitmaken van een lopend gerechtelijk onderzoek – publiek raadpleegbaar te maken. De regering bereidt intussen een wetsontwerp voor met twee doelstellingen: de opheffing van de donoranonimiteit en de retroactieve uitbreiding van de databank Fertidata met donorgegevens van voor 2024. Het wetsontwerp voorziet ook in de oprichting van een nieuw instituut dat het aanspreekpunt moet worden voor donoren.

Crisismanager

Dat volstaat volgens Vandenbroucke echter niet om het vertrouwen te herstellen. Daarom stelt hij een drieledig plan van aanpak voor. Dirk Ramaekers, voorzitter van de FOD Volksgezondheid, krijgt de opdracht van crisismanager bij het FAGG aan zijn takenpakket toegevoegd. Hij fungeert als schakel tussen het agentschap en het kabinet van de minister. Het FIA voert tegen de zomer van 2026 een tweede audit uit die de hele werking van het FAGG in kaart moet brengen. Ten slotte wordt het topkader van het FAGG geëvalueerd.