PRAKTIJK
Hoe ga je om met drugsgebruik tijdens consulten?
Een gids voor huisartsen en hun patiënten is bedoeld om de dialoog over alle soorten drugsgebruik tijdens consulten aan te moedigen.
"Deze brochure, opgesteld door gemengde werkgroepen (huisartsen en gebruikers), is vooral een reflectief instrument dat de nadruk legt op de kwaliteit van de therapeutische relatie in plaats van op theoretische kennis over druggebruik en -producten", zegt Féda (Fédération Drogues Addictions Bruxelles), die dit instrument voor schadebeperking (harm reduction) presenteerde tijdens een webinar[1].
"In deze werkgroepen realiseerden we ons dat er een enorm aantal voorstellingen waren aan beide kanten. Zowel de verwachtingen van patiënten als ze praten over hun consumptie, als die van artsen. Consumenten denken bijvoorbeeld dat hun artsen vast en zeker willen dat ze stoppen. De dokter denkt dat het zijn plicht is om hem te vertellen dat hij moet stoppen. Daarom besloten we samen te werken aan een uniek instrument voor artsen en patiënten om de dialoog over de problemen rond druggebruik aan te moedigen", legt Alexandra Al Haffar uit, maatschappelijk werker en projectmanager bij Résad (Réseau pluridisciplinaire d'accompagnement et de soutien aux addictions asbl)[2].
Deze brochure kwam tot stand in samenwerking met Modus Vivendi en met de steun van het Departement Huisartsgeneeskunde van de ULB.
Mijn patiënt, zijn consumptie
Hoewel deze gids zich tot beide doelgroepen richt, zijn de delen voor gebruikers visueel aangeduid in paars en die voor artsen in oranje. "Beiden hebben toegang tot elkaars vooringenomen ideeën, gedachten en voorstellingen. Voor ons is het al een eerste stap in de richting van het stimuleren van ontmoetingen", legt Roxane Nikkhah, maatschappelijk werker en projectmanager bij Résad, uit.
Het eerste punt benadrukt waar je als patiënt rekening mee moet houden, namelijk dat er geen verplichting is om over je consumptie te praten: het is een individuele en vrije keuze. Wat de arts betreft, hij of zij moet zich ervan bewust zijn dat een patiënt die over zijn of haar druggebruik praat, niet noodzakelijk wil stoppen, dat angst nooit een goede motivator is voor verandering, dat het meeste druggebruik recreatief is en dat vrouwelijke patiënten het moeilijker vinden om over hun druggebruik te praten...
Drie fasen
De brochure volgt de drie fasen van het consult: voor, tijdens en na.
Wat te zeggen en te doen vóór het consult? "We hebben het over de 'deskundigenval', een probleem dat vaak door beide partijen wordt aangekaart: de arts die zich geen verslavingsarts voelt en de consument die het gevoel heeft dat zijn of haar arts niets weet. Verslavingsgeneeskunde is geen specialisatie als dusdanig in België. Wij noemen 'verslaafde' artsen diegenen met een lange ervaring op dit gebied, diegenen die de door hun patiënten beschreven ervaring kunnen relateren aan de wetenschappelijke literatuur of aan de ervaringen van andere patiënten," vervolgt ze.
De auteurs gebruiken de term "product" in plaats van "geneesmiddel" om elk stigma te vermijden. De term 'product' wordt gebruikt om te verwijzen naar al dan niet voorgeschreven medicijnen, illegale stoffen, alcohol en tabak. "Op het gebied van schadebeperking maken we geen onderscheid tussen hard- en softdrugs. Wij maken onderscheid tussen hard- en softdrugs", benadrukt de specialist.
Er wordt ook herinnerd aan het recht van patiënten op vertrouwelijkheid, wat essentieel is voor het opbouwen van een vertrouwensrelatie.
De kans grijpen
Waarom is het een goed idee voor patiënten om dit onderwerp aan te kaarten tijdens consulten? Omdat het ook een plek is voor dialoog, preventie, informatie en schadebeperking. "Het delen van je ervaring met drugsgebruik verrijkt de kennis van de arts".
"Op het gebied van schadebeperking maken we geen onderscheid tussen hard- en softdrugs. Wij maken onderscheid tussen hard- en softdrugs.
Bepaalde lichamelijke en psychische symptomen kunnen natuurlijk de patiënt en de arts alarmeren. Deze laatste kan de vraag naar druggebruik bij verschillende gelegenheden stellen: bij een controle, als de patiënt zwanger wil worden, bij het bekendmaken van een diagnose, bij het starten van een behandeling die interacties kan hebben, enz. We zijn geïnteresseerd in alcohol, maar SSRI's hebben ook belangrijke interacties met bepaalde producten zoals MDMA, dat door veel mensen incidenteel wordt gebruikt. Modus Vivendi heeft een tabel met mengsels gemaakt. De website chemsex.be geeft een overzicht van interacties tussen legale of illegale producten en hiv-medicijnen.
Tot slot, als patiënten na het consult het gevoel hebben dat er niet naar hen is geluisterd, kunnen ze terecht bij Résad, Modus Vivendi of Féda Bxl.
"Voor huisartsen is het niet ongewoon om patiënten door te verwijzen naar specialisten, zoals KNO-artsen, omdat de meeste drugs worden gesnoven of ingenomen, maar snuiven veroorzaakt meer somatische problemen," merkt Roxane Nikkhah op. Tot slot wijst ze erop dat huisartsen kunnen worden ondersteund door andere professionals: "Het Résad biedt een ruimte voor supervisie (Balint-groep), incidentele ondersteuning en cursussen.
[1] https://fedabxl.be
[2] https://resad.be
Brochure "Ma consommation & mon/ma médecin-Mon/ma patient-e & sa consommation" te downloaden van de websites van Résad, Modus Vivendi en Féda Bxl.
Papieren exemplaren kunnen worden besteld bij Résad, 02/534.87.41, secretariat@resad.be.
Een workshop over de brochure wordt gehouden op1 oktober in het kader van het Forum Verslaving & Samenleving, Brussel (www.addictionetsociete.com/forum-2025).
