De rol van het milieu bij de Parkinson-pandemie
Het aantal mensen met de ziekte van Parkinson stijgt snel (NOS Nieuws, 18 juni 2024). Het is de snelst groeiende hersenaandoening. Neurologen Dorsey & Bloem bestempelen het al jaren als een non-infectieuze pandemie, wegens het wereldwijde karakter en de exponentiële toename.
Zij zijn ervan overtuigd dat de ziekte van Parkinson vooral een man-made disease en omgevingsziekte is (JAMANeurology 2018; Mov Disord, 2023). Zij zijn er niet van overtuigd dat de toename van het aantal gevallen komt door een verbeterde diagnosestelling, vergrijzing of genetische oorsprong (J Parkinson's Dis, 2024). Hebben zij een punt?
De pandemie wordt gevoed door de vergrijzing van de bevolking, het dalend aantal rokers en allerlei bijproducten van de industrialisatie. Rokers hebben 40% minder kans om de ziekte ontwikkelen (Scheperjans et al., J Parkinson's Dis, 2015). Het is van de weinige "voordelen" van de sigaret, maar zeker geen reden om te (gaan) roken.
De Industriële Revolutie heeft geleid tot blootstellingen aan onder meer pesticides, oplosmiddelen en zware metalen, allen met al gekende gezondheidseffecten. Maar hebben ze ook een link met de ziekte van Parkinson?
De systematische review met meta-analyse van Chambers-Richards et al. vond robuust bewijs dat beroepsblootstellingen significante risicofactoren zijn voor de ziekte (Rev Environ Health, 2021). Ook Jaaffar en collega's maakten een uitgebreide review (Int J Public Health Research, 2024). Met name de blootstelling aan pesticides kwam in de kijker te staan (Relatief Risico 1,41; 95% CI 1,20-1,65). Voor neurotoxische pesticides is het bewijs consistent te noemen (Bloem et al., Lancet, 2021).
Solventen, met name trichloroethyleen (TCE), krijgen steeds meer aandacht, hoewel er al in 1969 associaties aangetoond werden (Dorsey et al., J Parkinson's Dis, 2024)!
Een systematische review met meta-analyse naar blootstelling aan zware metalen toonde een kleine, niet significante associatie bij de onderzoeken die echter allemaal van matige kwaliteit waren (Relatief Risico 1,07; 95% CI 0,90-1,16) (Zhao et al., Am J Epidemiol, 2023).
Luchtvervuiling (particulate matter, PM2.5 en PM10; NO2) is een risicofactor voor een resem ziektes, waaronder de ziekte van Parkinson (Murata et al., Mov Disord, 2022).
De interacties tussen het brein, het lichaam en het milieu worden mondjesmaat duidelijker, maar er is nog een lange weg te gaan. Onder andere Parkinson patiënt Michael J. Fox (de ster uit de Back tot the Future films) steunt het fundamenteel onderzoek enorm.
De exogene factoren kunnen zeker een deel van het mysterie verklaren van de pandemie (Dorsey et al., J Parkinson's Dis, 2024).
"The Parkinson pandemic is preventable, not inevitable" (Dorsey et al., J Parkinson's Dis, 2018)
