Profylactische toediening van antibiotica nuttig bij COPD
Profylactisch gebruik van macroliden vermindert de exacerbaties bij COPD-patiënten. Dat is de conclusie van een literatuuronderzoek dat recent gepubliceerd is in de Cochrane Database. Maar wegens resistentie en mogelijke bijwerkingen van de antibiotica is het duidelijk dat de arts het voordeel voor de individuele patiënt moet afwegen tegenover de mogelijke schade aan de maatschappij door overgebruik van antibiotica.
COPD is een chronische respiratoire aandoening die vooral optreedt bij (ex-)rokers en die goed op weg lijkt om tegen 2030 wereldwijd de derde meest voorkomende doodsoorzaak te worden. De permanente en progressieve beschadiging van de luchtwegen en longen bij COPD-patiënten resulteert in ademnood en een hoest met sputum. COPD wordt ook gekenmerkt door periodes van exacerbatie, die vaak voorkomen na respiratoire infecties. Deze exacerbaties zorgen voor een verder verlies van de longfunctie met werkonbekwaamheid, ziekenhuisopname, verlaagde levenskwaliteit en mogelijk zelfs overlijden tot gevolg.
In een recente publicatie van de Cochrane Database werd onderzocht of profylactisch gebruik van antibiotica de exacerbaties kan verminderen of de levenskwaliteit van COPD-patiënten kan verbeteren.
Betere levenskwaliteit
In totaal voldeden zeven gerandomiseerde studies met 3.170 patiënten aan de voorwaarden voor opname in de review. In vijf van de zeven studies werden antibiotica continu toegediend, terwijl in twee studies sprake was van een intermittent profylatisch gebruik van de antibiotica.
Bij continu profylactisch gebruik van antibiotica verminderde het aantal patiënten met een exacerbatie significant (OR 0,55; 95% CI: 0,39 - 0,77; drie studies, 1.262 patiënten). De frequentie van de exacerbaties daalde eveneens (rate ratio 0,73; 95% CI: 0,58 - 0,91).
Intermittent gebruik van antibiotica daarentegen resulteerde in een niet-significante daling van het aantal patiënten met exacerbaties (OR 0,87; 95% CI: 0,69 - 1,09, 1 studie, 1149 patiënten).
Voor beide types van antibioticakuren steeg de levenskwaliteit, maar die werd niet beschouwd als klinisch significant. Ook op andere factoren zoals de frequentie van ziekenhuisopnames, verandering in longfunctie, ernstige bijwerkingen en mortaliteit was er geen significant effect bij het profylactisch gebruik van antibiotica (continu noch intermittent).
Aangezien in de studies met continue toediening van antibiotica enkel macroliden werden gebruikt, gelden de conclusies enkel voor deze groep van antibiotica.
Afweging
Uiteraard blijft de ontwikkeling van resistentie een belangrijke bezorgdheid. Ondanks het verminderde aantal patiënten met exacerbaties bij continue toediening van antibiotica moet de behandelende arts gezien de mogelijkheid van resistentie de afweging maken tussen het voordeel voor de individuele patiënt en het algemeen belang.
