Re-integratie vraagt meer dan een tijdslijn en een attest

(Opinie) Waarom re-integratie na mentale klachten vaak misloopt

Als arbeidsarts én coach zie ik elke week de worsteling met werkhervatting na mentale uitval. Dit artikel is een pleidooi voor een andere kijk op re-integratie – eentje die menselijker, trager en uiteindelijk effectiever is.

Katherin Marzol, arbeidsarts en stress- en burn-outcoach

De cijfers liegen er niet om: volgens recente gegevens gepubliceerd in HLN en De Tijd is het aantal mensen met langdurige burn-out of depressie in Vlaanderen op vijf jaar tijd met 44% gestegen. Vooral jonge werknemers lopen een verhoogd risico: 1 op 8 vertoont symptomen van burn-out.

De klassieke fout: tijdsdruk boven connectie

Een werknemer keert terug na maanden van uitval. De vraag die vaak als eerste komt is: “Hoeveel uur mag ik weer werken?” Werkgevers willen duidelijkheid, planners willen een schema. Maar deze functionele focus leidt vaak tot heruitval.

We vergeten te vragen: hoe gaat het nu écht met deze persoon? Wat heeft hij of zij nodig om zich terug veilig en verbonden te voelen op de werkvloer?

Wat de wetenschap zegt

Onderzoek naar duurzame re-integratie wijst op het belang van psychologische veiligheid, steun op de werkvloer en het herwinnen van zelfvertrouwen. Het Job Demands–Resources (JDR) model benadrukt dat motivatie niet alleen ontstaat door het verlagen van werkdruk, maar vooral door het verhogen van hulpbronnen zoals autonomie, erkenning en sociale steun.

Coaching sluit hier naadloos op aan: het helpt mensen terug in verbinding te komen met zichzelf én hun werkomgeving.

Eerst de mens, dan het uurrooster

Een jonge medewerker komt na burn-out terug op consult. Ze vraagt: “Mag ik halftijds beginnen?” In plaats van meteen een getal te plakken, stel ik de vraag: “Waar verlang je naar in deze fase?” Dat opent de deur naar thema’s zoals faalangst, schuldgevoel en een diep gevoel van uitputting.

De werkhervatting volgt, maar pas nadat er ruimte was voor betekenisgeving. Dit vertraagt het traject, maar verhoogt de slaagkans aanzienlijk.

Waarom re-integratie vaak faalt

De klassieke aanpak focust op "wat medisch gezien mag", zonder stil te staan bij "wat deze persoon nodig heeft om vertrouwen in zichzelf en zijn werkcontext te herwinnen". Zonder deze reflectie blijft de werkvloer aanvoelen als een bedreiging, en niet als een plek van herstel.

Wat verandert er als een arts écht luistert?

Wanneer artsen — of ze nu arbeidsarts, huisarts of specialist zijn — leren luisteren met échte aanwezigheid, ontstaat er iets bijzonders. Niet alleen begrijpen we beter wat er speelt, maar we signaleren ook sneller onderliggende spanningen, motivatie of blokkades. Goed luisteren leidt tot betere inschattingen, meer gedragen adviezen en een diepere vertrouwensrelatie.

Voor de arbeidsarts betekent dit dat het gesprek niet eindigt bij de vraag "wat kan je aan?", maar begint bij "wat heb je nodig?". Deze houding is breed toepasbaar binnen alle medische disciplines, zeker in tijden waar mentale belasting vaak onder de radar blijft.

Slotbeschouwing

Re-integratie vraagt meer dan een tijdslijn en een attest. Het vraagt aandacht, vertraging en dialoog. In een tijd waarin burn-outcijfers blijven stijgen, is het tijd dat ook onze aanpak meegroeit. Laten we niet enkel meten, maar ook luisteren. Niet enkel adviseren, maar ook verbinden.

Bronnen:
HLN: Aantal burn-outs en depressies langer dan een jaar gestegen met 44% (2025)
De Tijd: 1 op 8 jonge werknemers vertoont burn-outsymptomen (2025)
Bakker & Demerouti, Job Demands-Resources model (2007–heden)
Deci & Ryan, Zelfdeterminatietheorie (Self-Determination Theory)